به مجموعه یا متنی گفته می‌شود که برای پیروان یک دین حجیت دارد. متن دارای حجیت، یعنی متنی که پرسش در آن راهی ندارد و وقتی به این کتاب استناد داده می‌شود دیگر جای سؤال باقی نمی‌ماند. به عبارت دیگر، تمامی کلمات آن متن به واسطهٔ یک فرضیهٔ پیشینی مورد قبول است.
این فرضیه ممکن است در هر دینی متفاوت باشد. به عنوان مثال این فرضیه در اسلام این است که این کلمات، از جانب خدا هستند. البته فرضیات خردی هم به دنبال این فرضیه وجود دارد ولی همان فرضیهٔ اول مهم است.
حجیت ذاتی: «حجیت» و «قداست» اوصافی هستند که از پایین به بالا اعطا می‌شوند. یعنی کتاب مقدس نیست که می‌گوید «من مقدس هستم»، بلکه پیروان کتاب مقدس و مردم هستند که آن کتاب را به «تقدس» و «حجیت» توصیف می‌کنند. حجیت از جایی بالاتر از متن مقدس نمی‌آید؛ چرا که اگر این طور بود، تقدس، وصفی برای همان امر مقدس بالاتر می‌بود. به دیگر سخن، متن مقدس باید دارای حجیت ذاتی باشد.
حجیت متن مقدس، حاصل توافق است. به همین خاطر بین مردم و متن مقدس یک رابطهٔ دیالکتیک وجود دارد. مردم به کتاب مقدس حجیت اعطاء می‌کنند و حجیت کتاب مقدس نیز به مردم، به عنوان پیروان آن دین، اعتبار و حجیت می‌دهد. شدت حجیت و اعتبار متن مقدس است که باعث می‌شود تمام پیروان یک دین، حتی در بستر اختلافات فرقه‌ای برای اثبات خود دست به دامان متن مقدس شوند. چنانکه در مسیحیت، همان‌طور که کاتولیک‌ها به متن مقدس استناد می‌کنند، پروتستان‌ها نیز خود را مستند به کتاب مقدس معرفی می‌کنند.
تفاوت متن مقدس و متون دینی:
متون مقدس، حجیت ذاتی دارند ولی متون دینی با وجود این که احترام دارند، مقدس نیستند؛ چون حجیت ذاتی ندارند. به عنوان مثال نهج‌البلاغه در دین اسلام یک متن دینی است ولی متن مقدس نیست؛ چون حجیت آن به خاطر حجیت سنت است. ولی قرآن حجیت ذاتی دارد. در مسیحیت نیز کتب آباء کلیسا، متون دینی هستند ولی متن مقدس نیستند.
Bible یا Biblia
این واژه اصالتا یونانی است:
این تغییر از حالت جمع به مفرد، به خاطر مصداق‌شناسی است. چون این کتابی که ما هم‌اکنون به عنوان یک کتاب می‌شناسیمش، در آن زمان مجموعه‌ای از کتاب‌ها بوده است. برای همین به طور جمع (کتاب‌ها) استفاده می‌شده است. ولی الان دیگر به عنوان کتاب‌ها شناخته نمی‌شود و پیروان این ادیان، آن را «یک کتاب» می‌دانند.
چنانکه در صدر اسلام نیز با مجموعه‌ای از مصحف‌های متعدد روبه‌رو هستیم که به آن‌ها «مصاحف» گفته می‌شده است. تا این که در زمان خلیفهٔ سوم، فقط یکی از این مصاحف به رسمیت شناخته می‌شود و از آن پس تعبیر «مصاحف» تبدیل می‌شود به عنوان «مصحف».
فرایند تغییر کتب مقدس به کتاب مقدس، در جریان «Canonization» رخ داد و کتاب‌هایی که پیش از آن در قالب تومارهای متعدد در دست افراد مختلف نگهداری می‌شد، در یک مجموعه جمع‌آوری شدد و رسمیت یافت.
واژهٔ Bible که لقب انگلیسی کتاب مقدس است، چندان بار ارزشی و الهیاتی ندارد ولی عنوان «عهدین» که در فارسی و عربی به کتاب مقدس اطلاق می‌شود، کاملا دارای بار ارزشی و الهیاتی است.
عهدین: (عهد عتیق و عهد جدید)
واژهٔ «عهد» یا «Testament» در زبان انگلیسی به معنای وصیت‌نامه است ولی در زبان عبری (הברית /brit/) به معنای پیمان است. تفاوت معنای «معاهده» با «پیمان» در این است که در پیمان، نوعی رفعت و علو در یکی از طرفین وجود دارد. در حقیقت این پیمان، اشاره دارد به پیمان خدا با بنی‌اسرائیل که بر اساس آن پیمان، خدا به بنی‌اسرائیل وعده داده بود که آن‌ها را از برکات خود سیراب کند و آن‌ها را وارثان سرزمین مقدس قرار دهد.
نکته:
این لقب برای کتاب مقدس، یک لقب کاملا مسیحی است. یعنی آن مفهوم ارزشی و الهیاتی که در لقب عهدین وجود دارد، با اعتقادات مسیحی تطابق دارد، نه با الهیات یهودی. به همین سبب است که یهودیان هیچ وقت کتاب مقدس را با عنوان «عهد» نمی‌نامند. بر اساس الهیات مسیحی خداوند دو بار با بندگان خود عهد بسته است:
به لحاظ مصداقی، کتاب‌هایی که در تبیین عهد نخست خدا با انسان تألیف شده‌اند، عهد قدیم نام دارند و کتاب‌هایی که برای تبیین عهد دوم خدا نوشته شده‌اند، عهد جدید نام می‌گیرند. به بیان دیگر، وقتی ما از تعبیر «عهدین» استفاده می‌کنیم، در بستر اعتقادات مسیحی صحبت می‌کنیم و این تعبیر، یک تعبیر بی‌طرف نیست. بهتر است که برای کل کتاب، تعبیر «کتاب مقدس» و برای بخش کتاب مقدس یهودی از عنوان «کتاب مقدس یهودی» (=Hebrew Bible) استفاده کنیم.
اشاره‌هایی در میان آیه‌های کتاب مقدس به تفاوت دو عهد:
Bible یا Biblia
این واژه اصالتا یونانی است:
- در یونانی متأخر: اسم، مونث و مفرد است و معنای «کتاب» می‌دهد.
- در یونانی متقدم: جمع و خنثی است و به معنای کُتب استفاده می‌شده است.
این تغییر از حالت جمع به مفرد، به خاطر مصداق‌شناسی است. چون این کتابی که ما هم‌اکنون به عنوان یک کتاب می‌شناسیمش، در آن زمان مجموعه‌ای از کتاب‌ها بوده است. برای همین به طور جمع (کتاب‌ها) استفاده می‌شده است. ولی الان دیگر به عنوان کتاب‌ها شناخته نمی‌شود و پیروان این ادیان، آن را «یک کتاب» می‌دانند.
چنانکه در صدر اسلام نیز با مجموعه‌ای از مصحف‌های متعدد روبه‌رو هستیم که به آن‌ها «مصاحف» گفته می‌شده است. تا این که در زمان خلیفهٔ سوم، فقط یکی از این مصاحف به رسمیت شناخته می‌شود و از آن پس تعبیر «مصاحف» تبدیل می‌شود به عنوان «مصحف».
فرایند تغییر کتب مقدس به کتاب مقدس، در جریان «Canonization» رخ داد و کتاب‌هایی که پیش از آن در قالب تومارهای متعدد در دست افراد مختلف نگهداری می‌شد، در یک مجموعه جمع‌آوری شدد و رسمیت یافت.
واژهٔ Bible که لقب انگلیسی کتاب مقدس است، چندان بار ارزشی و الهیاتی ندارد ولی عنوان «عهدین» که در فارسی و عربی به کتاب مقدس اطلاق می‌شود، کاملا دارای بار ارزشی و الهیاتی است.
عهدین: (عهد عتیق و عهد جدید)
واژهٔ «عهد» یا «Testament» در زبان انگلیسی به معنای وصیت‌نامه است ولی در زبان عبری (הברית /brit/) به معنای پیمان است. تفاوت معنای «معاهده» با «پیمان» در این است که در پیمان، نوعی رفعت و علو در یکی از طرفین وجود دارد. در حقیقت این پیمان، اشاره دارد به پیمان خدا با بنی‌اسرائیل که بر اساس آن پیمان، خدا به بنی‌اسرائیل وعده داده بود که آن‌ها را از برکات خود سیراب کند و آن‌ها را وارثان سرزمین مقدس قرار دهد.
نکته:
در ادبیات انگلیسی واژه‌ای که معادل واژهٔ «عهدین» باشد وجود ندارد. بله، واژه‌هایی نظیر Old Testament یا New Testament هست، ولی واژه‌ای که اشاره به کل کتاب مقدس داشته باشد نیست.
این لقب برای کتاب مقدس، یک لقب کاملا مسیحی است. یعنی آن مفهوم ارزشی و الهیاتی که در لقب عهدین وجود دارد، با اعتقادات مسیحی تطابق دارد، نه با الهیات یهودی. به همین سبب است که یهودیان هیچ وقت کتاب مقدس را با عنوان «عهد» نمی‌نامند. بر اساس الهیات مسیحی خداوند دو بار با بندگان خود عهد بسته است:
- عهد نخست که از نظر زمانی از آفرینش آغاز می‌شود و تا پیش از به صلیب رفتن عیسی ادامه داشته است. از نظر محتوا، این عهد بر محور شریعت بوده است.
- عهد دوم که از نظر زمانی از به صلیب رفتن عیسی شروع می‌شود و تا پایان تاریخ ادامه خواهد داشت و بر محور ایمان و محبت بسته شده است.
به لحاظ مصداقی، کتاب‌هایی که در تبیین عهد نخست خدا با انسان تألیف شده‌اند، عهد قدیم نام دارند و کتاب‌هایی که برای تبیین عهد دوم خدا نوشته شده‌اند، عهد جدید نام می‌گیرند. به بیان دیگر، وقتی ما از تعبیر «عهدین» استفاده می‌کنیم، در بستر اعتقادات مسیحی صحبت می‌کنیم و این تعبیر، یک تعبیر بی‌طرف نیست. بهتر است که برای کل کتاب، تعبیر «کتاب مقدس» و برای بخش کتاب مقدس یهودی از عنوان «کتاب مقدس یهودی» (=Hebrew Bible) استفاده کنیم.
اشاره‌هایی در میان آیه‌های کتاب مقدس به تفاوت دو عهد:
- کتاب ارمیا، آیه 31 تا 33: در این آیه، ارمیا به دو عهد اشاره می‌کند. در حقیقت، مسیحیان پشتوانهٔ عهد جدید را این کلام ارمیا می‌دانند.
- کتاب لوقا، باب 22 آیه 20: در اینجا به عبارتی برمی‌خوریم که گویی خود عیسی مسیح علیه‌السلام، تعبیر عهد جدید را در مقابل عهد قدیم استفاده کرده است. در آنجا که ماجرای شام آخر است: «و چون وقت رسید با رسولان بنشست... » در اینجا عیسی مسیح از «پیاله» به عهد جدید تعبیر می‌کند.
- رسالهٔ قرنطیان 2، باب 3، آیه 14: «پس چون چنین امید داریم...»
تعبیر یهودیان از کتاب مقدس:
1. «سفیره ها-قدش» (=sefirah hakodesh) به معنای نوشته‌های مقدس
مفهوم «ها-قدش» در اشاره به کتاب مقدس یهودی از آغاز قرون وسطی در ادبیات یهودی دیده می‌شود. ولی تا پیش از آن تاریخ، کاربردی نداشته است. این ممکن است حکایت از این داشته باشد که کتاب مقدس به معنای فعلی، تا پیش از این تاریخ اصلا وجود نداشته است، به این معنا که توافقی بر روی آن وجود نداشته است.
2. «تَنک» یا «تنخ» (=TaNaKh) (به عبری: תנ"ך)
مخفف این سه بخش است:
- تورات یا تورا (به عبری: תורה) (فرمان یا شریعت)
- نوییم (به عبری: נביאים) یا کتب انبیا
- کتوبیم (به عبری: כתובים) یا مکتوبات (نوشته ها)
«عهدین» به لحاظ مصداقی، عبارت است از کتاب مقدس مسیحیان که یهودیان نیز بخشی از آن را به عنوان کتاب مقدس‌شان به رسمیت می‌شناسند. به عبارت دیگر، کتاب مقدس است عبارت است از مجموعه‌ای از نوشته‌ها که یهودیان بخشی از آن را به عنوان کتاب مقدس خود قبول دارند و مسیحیان همهٔ آن را به عنوان کتاب مقدس خود پذیرفته‌اند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر